„Wstawaj samuraju, mamy zwierzaki do wyleczenia!”
Długo się do tego zabierałem, ale wreszcie mi się udało ?. Obiecywany przeze mnie ranking książek ze zwierząt egzotycznych. Jest to oczywiście moje subiektywne spojrzenie. Każdy oczywiście, może korzystać z innych źródeł, możliwe, że mi nie znanych :P
Podzieliłem książeczki na kilka sekcji. Wrzucam info co spoko na start, co później. Literatury tu będzie dużo, więc myślę, że informacji tu zawartych starczy Wam na długo ?
Smutne info? Wszystko po angielsku. Na chwilę obecną z małym wyjątkiem na naszym ryneczku nie możemy się pochwalić solidną literaturą w tym temacie. Uważam jednak, że przy obecnym trendzie to się będzie zmieniać i coraz więcej opisanych tutaj pozycji dorwiemy z czasem w ojczystym języku.
Ok, lecimy!
„Panie Pszemku, jestem na I/II roku, interesuje się egzotyką – jak zacząć?”
Dobrze młody Padawanie. O leczeniu nie wiesz jeszcze nic, jedyne substancje jakie znasz to kofeina, THC, a z leków Tussipect. Warto więc, na początek przyswoić sobie informacje hodowlane – na pomoc służą tutaj wszelakie grupy facebookowe o królikach, świnkach morskich i terrarystyce. Cały czas na chodzie są takie serwisy jak pogona.pl, terrarium.com.pl, a w internecie możesz jeszcze gdzieniegdzie zakupić magazyny „Zeszyty terrarystyczne” lub „Draco”. Inny fajny gadzi zbiór artykułów to reptile magazine – tłumaczenia wielu artykułów znajdziesz na egzoovet.pl.
Jeśli jednak mało Ci i chcesz coś z lektur to na start polecam Ci następujące pozycje:
Exotic Pet Behavior: Birds, Reptiles and Small Mammals, Teresa Bradley Bays, Teresa Lightfoot, Joerg Mayer
Behavior of Exotic Pets, Valarie V. Tynes
Dwie pozycje o behawiorze – jest to wiedza niezbędna, a jednocześnie łatwo przyswajalna – bez liczb, dawek i parametrów. Bez tego ani rusz. Obie książki są przystępnie napisane, szybko się je czyta. Nie koniecznie wiedza w nich jest w 100% aktualna, ale nie doszukałem się ewidentnych baboli.
Clinical Anatomy and Physiology of Exotic Species, Bairbre O’Malley
Kocham tą książkę! Anatomia i fizjologia w pigułce. Bardzo konkretne opisy, mało wodolejstwa i rozbijania się o wąskie szczegóły. Rysunki proste, przystępne. Zdecydowanie warto sięgnąć po tą pozycję na start.
How Snakes Work: Structure, Harvey B. Lillywhite
Jeżeli lubisz węże tak jak ja i chcesz wiedzieć o nich trochę więcej to polecam. Zajmuje specjalne miejsce w mojej biblioteczce. Nie jest to cegła, raczej przyjemna lektura na kilka wieczorów. Fajne ilustracje. Wiedza na moje, jak najbardziej aktualna.
Oki, ogarniasz już trochę więcej, dali Ci nawet potrzymać strzykawkę i kupiłeś sobie pierwszy fartuch inny niż ten na zajęcia laboratoryjne. Egzotyka to jest to co chcesz już robić. Masz odłożone siano na książki, jednocześnie chcesz by nie był to przelotny romans, tylko miłość na lata. Chcesz do nich często zaglądać, miziać po okładce, spędzać w łóżku wspólne wieczory itp. Przedstawiam więc wam trochę literatury z której skorzystasz jako studenciak, ale także jak przyszły młody/średnio zaawansowany „weteryniorz”
Zanim jednak pójdziemy z tematem wrzucam poniżej subiektywna listę książek na które według mnie szkoda sianka i czasu. W środku, albo mocne ogólniki, albo stara, nieaktualna wiedza. Dla mnie takie Multiple – niby jeździ, niby fajnie, ale po co.
No a teraz przejdźmy do poważnej literatury ?
Clinical Veterinary Advisor: Birds and Exotic Pets, Joerg Mayer, Thomas Donnelly
Blackwell’s Five-Minute Veterinary Consult: Small Mammal, 2nd Edition, Barbara L. Oglesbee
Saunders Solutions in Veterinary Practice: Small Animal Exotic Pet Medicine, Lesa Longley
Exotic Animal Medicine, 2nd Edition A Quick Reference Guide, Lance Jepson
Te książeczki wyszczególniłem bo nadają się na start, ale także na start i metę tzn. chcesz wiedzieć co zrobić, żeby nie zabić i żeby zwierzę przeżyło do jutra, zanim ogarnie je specjalista. To takie kompendia, dość dobrze traktujące o podstawowych problemach. Jepson ma ten plus, że jest wydany po polsku. Zrobiłem już nawet na jego temat osobną recenzję: Tutaj!
Z kolei 5 minut konsultacji ma ten plus, że możesz nim robić w dni wolne od pracy biceps :P
Nie czyta się tych książek fajnie, chyba, że lubisz suchy opis step by step. Nie ma także obrazków ?. Zastosowanie jednak tych książek jest inne. Tak czy siak – mam i polecam. Przydatne także do ustalania schematów leczenia i postępowania.
Biology and Diseases of the Ferret, 3rd Edition, James G. Fox, Robert P. Marini
Ferrets, Rabbits, and Rodents: Clinical Medicine and Surgery, 4th Edition, Katherine Quesenberry, Christoph Mans, Connie Orcutt, James Carpenter
BSAVA Manual of Rabbit Medicine, Anna Meredith and Brigitte Lord
Co do fretków – mówię lojalnie – nie przyjmuje ich w tysiącach, a szkoda, bo bardzo je lubię. Póki co w mojej codziennej pracy, a także do zgłębiania wiedzy w zupełności mi ta książka styka. Fakt faktem bazuje także na smsach do przyjaciół i znajomych (pozdrawiam Anię – szefowa Pulsvetu i absolutny fretkowy wymiatacz).
Na BSAVA można psioczyć, ale ta jest akurat bardzo przystępna, dobrze się czysta, jest sporo zdjęć i obrazków (a ja akurat je bardzo lubię!). Wraz z Ferrets, Rabbits, and Rodents: Clinical Medicine and Surgery będą stanowić dla was naprawdę solidną ścianę nośną waszego domku z wiedzy. Obie czyta się dobrze, często się do nich wraca. Poruszone są tutaj nie tylko aspekty medyczne, ale też hodowlane. Mamy parametry życiowe, mamy normy krwi i mamy dawkowania leków. Mocny start moim zdaniem.
Zamykając częściowo ssaczą część literatury dorzucam pozycje, dla osób drążących temat jeszcze bardziej. Dwie książki, dwa autorytety, spora ilość wiedzy już bardziej specjalistycznej.
BSAVA Manual of Rabbit Surgery, Dentistry and Imaging, Frances Harcourt-Brown, John Chitty
Dentistry in Rabbits and Rodents, Estella Böhmer
…bawiąc się jednak w małe ssaki, szybko skumacie, że stomatologia, to będzie lwia część waszej pracy z tymi zwierzakami. Szybko więc na waszych półkach pojawią się te książki, ale raczej już w momencie gdy będziecie mieli to lek. wet. przed nazwiskiem. Na sam początek przypominam – podstawy i dobra interna.
Do małych ssaków, powrócę jeszcze na chwilę na koniec. Teraz pora na prawdziwą egzotykę w kraju nad Wisłą – gady.
Essentials of Tortoise Medicine and Surgery, John Chitty, Aidan Raftery
Mader’s Reptile and Amphibian Medicine and Surgery, 3rd Edition, Stephen Divers, Scott Stahl
BSAVA Manual of Reptiles, 3rd edition, Simon J. Girling, Paul Raiti
Książki trzy, ale jeśli macie zamiar wybrać tą jedną jedyną to oczywiście Mader. Biblia, katechizm i elementarz, matka, żona i kochanka jeśli chodzi o medycynę gadów. W tej książce jest wszystko czego potrzebujesz od tipów jak rozpocząć pracę z gadami, po opisy utrzymania, choroby, leczenie, diagnostykę, dawki – wszystko. Ogarniesz całego Madera to już będziesz gość. Będą Ciebie szanować i z Tobą rozmawiać. Dwie powyższe książki, także nadają się na początek, ale to w Maderze będziesz się zaczytywał chcąc zostać prawdziwym gadzim doktorem. Kolejny plusik jest taki, że wyszło nowe wydanie – mocno uaktualnione.
Infectious (oraz tom drugi NONinfectious) Diseases and Pathology of Reptiles: Color Atlas and Text, 2nd Edition, Elliott R. Jacobson, Michael M. Garner
Medicine and Surgery of Tortoises and Turtles, Stuart McArthur, Roger Wilkinson, Jean Meyer
Current Therapy in Reptile Medicine and Surgery, Douglas R. Mader, Stephen J. Divers
Jeżeli jednak jest Ci ciągle mało i potrzebujesz jeszcze większej gadziej stymulacji zwojów mózgowych to te książki na pewno Ci w tym pomogą. Current Therapy poszerza tematykę z Madera, i jeśli dalej zostajemy w porównaniach biblijnych to jest to taki nowy testament. Infectious (oraz tom drugi NONinfectious) Diseases and Pathology of Reptiles jest bardzo przydatnym narzędziem, szczególnie jeśli bawisz się w sekcje i lubisz drążyć temat – aktualna wiedza olbrzymia baza fot pomogą w diagnostyce (nawet tej pośmiertnej) chyba wszystkiego co związanego z gadami.
Teraz jeszcze kilka słów o wiedzy specjalistycznej z egzotyki ogólnie. Poniżej przedstawię wam kilka pozycji, które obejmują zarówno gady, małe ssaki jak i ptaki (o ptakach w artykule nie pisałem – bo się nie znam i nie będę udawał speca – postaram się jednak jakiegoś ze speców złapać i wydusić dla was to info).
Clinical Radiology of Exotic Companion Mammals, Vittorio Capello, Angela M. Lennox
Diagnostic Imaging of Exotic Pets: Birds, Small Mammals, Reptiles, Maria Elisabeth Krautwald-Junghanns, Michael Pees, Sven Reese, Thomas Tully
Radiology of Rodents, Rabbits and Ferrets: An Atlas of Normal Anatomy and Positioning, Sam Silverman, Lisa Tell
Obrazówka na sam początek, bo RTG i USG to obecnie już standardowe wyposażenie lecznicy, a coraz więcej placówek decyduje się na MRI/ rezonans – to trend rosnący. Polecam te książki, mam jednak jedno zastrzeżenie/ refleksję. Widać po nich, szczególnie jeśli chodzi o USG jak szybko idziemy do przodu i jak znacznie poprawiła nam się jakość obrazowania. Mianowicie sporo obrazów w książkach jest po prostu… brzydka. Bo taka była. Teraz jesteśmy w stanie wyciągnąć naprawdę dużo więcej. Nie pozostaje mi nic innego i wam zresztą też, na mocną pozycję z USG. Nie mniej jednak – do oceny RTG, szczególnie by poznać fizjologię, aby mieć odniesienie do patologii – jak najbardziej.
Kolejny ważny aspekt – badania laboratoryjne.
Laboratory Medicine: Avian and Exotic Pets, Alan M. Fudge
Nie jest to nowość wydawnicza, ale sporo z niej wyciągnięcie. Raczej popularne case’y, ale także spora doza informacji pozwalająca zrozumieć pewne różnice jeśli chodzi o interpretacje wyników krwi.
Clinical Cases in Avian and Exotic Animal Hematology and Cytology, Terry W. Campbell, Krystan Grant
Exotic Animal Hematology and Cytology, 4th Edition, Terry W. Campbell
Piękne, nowe, kolorowe – jeżeli jarasz się mikroskopem, lubisz różnicować komóreczki to must have. Ciekawe wydanie. Bardzo mocno specjalistyczna wiedza, język trochę ciężko zrozumiały, ale może dlatego, że to nie jest jakoś moja mocna strona. Jakość zdjęć jest rewelacyjna.
Skin Diseases of Exotic Pets, Sue Paterson
Anaesthesia of Exotic Pets, Lesa Longley
Ophthalmology of Exotic Pets, David L. Williams
To książki na sam koniec. Takie ogólne, a szczegółowe. Na dobitkę. Wybrałem wam najlepsze moim zdaniem pozycje z danych dziedzin. Czasem dlatego, że nie ma innych ?
Warto się nad nimi pochylić. Zawierają w sobie dużo „mięsa”, bardzo przydatne. Napisane przystępnie, także też sprawnie się je czyta. W swoich kategoriach naprawdę dobry towar.
Exotic Animal Formulary, 5th Edition, James Carpenter, Chris Marion
Na sam koniec nr 2. Oczywiście daweczki! Są książki, które nie tylko nosisz w sercu, ale także przy sobie. Taki jest właśnie Carpenter. Zawsze obok mnie :P Ja i On cały świat. Grzecznie leży w biureczku. Nie nauczysz się nigdy dawek wszystkich leków dla egzotyki i nie ma to zresztą większego sensu. Zawsze pomogą Ci te książeczki. Ja mam obie, ale jeśli masz wybierać to bierz Carpentera. Oprócz dawek masz też normy badań krwi, parametry życiowe, podstawowe schematy. Cud, miód i orzeszki. Bez dwóch zdań to najczęstsza pozycja do której zaglądam.
Tyle ode mnie. Mam nadzieję, że się przydało. Zapewne z czasem będą powstawać bardziej szczegółowe recenzje tych książek. Jeżeli macie jakieś pytania lub sugestie zapraszam do dyskusji ?
BONUS:
jak już przejrzysz wszystko, osiągniesz czwartą gęstość weterynaryjną to zostały Ci publikacje. Publikacje poniżej, jeśli wszystkie je przyswoisz to staniesz się jednością ze swoimi pacjentami i jedno twoje spojrzenie rozpozna, zdiagnozuje i wyleczy :)
Udanej lektury :)
